O uzębienie należy dbać od jak najwcześniejszego wieku, czyli praktycznie od momentu, kiedy dziecko zacznie ząbkować. Od kondycji mleczaków zależy bowiem stan zdrowia kości szczęki, a to przekłada się na zdrowie zębów stałych, które będą miały za zadanie służyć człowiekowi aż do końca życia. Od najwcześniejszych lat należy także kontrolować stan zgryzu, ponieważ większość problemów ma charakter nabyty i wiąże się bezpośrednio z okresem dzieciństwa. Nawyki takie jak ssanie kciuka, spanie ze smoczkiem w buzi bądź zbyt długie i częste karmienie dziecka butelką powodują, że zęby ustawiają się w nieprawidłowy sposób. Wady zgryzu mogą również powstawać na skutek zaniedbań związanych z mleczakami, a ich zniszczenie lub przedwczesna utrata ułatwiają pozostałym zębom przesuwanie się w nieodpowiednie strony. Z tego powodu prostowanie zębów u dzieci wykonuje się z użyciem ruchomych aparatów ortodontycznych – często wystarczy już jedna wizyta, by ortodonta mógł ocenić stan uzębienia, a następnie przygotować indywidualnie dopasowane rozwiązanie. Czy noszenie aparatu ruchomego jest jednak związane z jakimiś ograniczeniami wiekowymi?
Kiedy można podjąć leczenie ortodontyczne aparatem ruchomym?
U dzieci z zębami mlecznymi najważniejszą kwestią związaną z dbaniem o stan zgryzu jest codzienna profilaktyka. Przede wszystkim istotna jest obserwacja, a następnie eliminacja wszelkich szkodliwych nawyków, do których zaliczane jest nie tylko ssanie smoczka czy kciuka u niemowląt, ale również inne zachowania obserwowane u nieco starszych dzieci, takie jak np. obgryzanie paznokci, podgryzanie końcówek pisaków czy mimowolne wkładanie różnych przedmiotów do ust. Sygnałem do podjęcia leczenia ortodontycznego są również takie objawy jak: oddychanie przez usta, problemy z wymową, nadmierne stłoczenie zębów lub zbyt duże przestrzenie między zębami, przedwczesna utrata zębów lub asymetria rysów twarzy. W takiej sytuacji zasada działania jest jedna – im wcześniej, tym lepiej, ponieważ szybsza reakcja znacznie skraca czas leczenia, a finalny efekt może być przez to trwalszy.
Choć wiek pacjenta odgrywa tak samo dużą rolę jak rodzaj wady czy stopień jej nasilenia, nie oznacza to, że problemów ze zgryzem nie można zniwelować w starszym wieku. Podjęcie leczenia we wczesnych latach życia jest jednak o tyle korzystne, ponieważ zapobiega ono dalszemu rozwojowi wad zgryzu, które mogłyby się nawet zakończyć koniecznością przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego w obrębie twarzy czy potrzebą usunięcia zębów stałych, jeśli leczenie zostałoby rozpoczęte dopiero po ich pojawieniu się. Znów najlepszym momentem dla korekcji szczęk, która ma wpływ na proporcje twarzy, jest tzw. skok wzrostowy – u dziewczynek występuje on zwykle pomiędzy 10 a 13 rokiem życia, u chłopców około dwóch lat później. Ostateczną decyzję o tym, czy i kiedy rozpoczęcie leczenia ortodontycznego jest wskazane, powinien jednak podjąć wykwalifikowany specjalista.
W jakim wieku aparat ruchomy przestaje być skutecznym rozwiązaniem?
Tradycyjne aparaty ruchome to rozwiązanie stosowane do leczenia nieprawidłowości zgryzu w okresie rozwoju dziecka. Aparat ruchomy składa się najczęściej z płytki akrylowej (przezroczystej lub kolorowej) oraz elementów drucianych, a w zależności od wady zgryzu może obejmować zęby dolne, górne lub oba łuki naraz (np. Twin-block). Aparaty tego typu mogą być zakładane na noc lub kilka razy w ciągu dnia, z przerwami na posiłki, uprawianie sportu czy higienę jamy ustnej. Nosi się je zwykle do 13 roku życia, ponieważ mniej więcej od tego wieku uzębienie dziecka powinno się składać wyłącznie z zębów stałych. Należy jednocześnie pamiętać, że aparaty ruchome nie są w stanie skorygować skomplikowanych przypadków krzywego uzębienia, ponieważ możliwości precyzyjnego przesuwania i obracania zębów wokół ich własnej osi są znacznie ograniczone. Poważne wady zgryzu leczone są w takich przypadkach aparatami ortodontycznymi stałymi. Ruchome aparaty pozwalają za to na zahamowanie dopiero rozwijających się problemów ze zgryzem, uregulowanie pracy mięśni twarzy, skorygowanie kształtu szczęk i poprawę rysów twarzy. Minusem jest w tej sytuacji stosunkowo długi okres leczenia, jednak w zamian otrzymuje się znacznie większą wygodę użytkowania i możliwość swobodnego wyjmowania aparatu w zależności od sytuacji.
