Choć o znaczeniu higieny w kontekście dbania o stan jamy ustnej mówi się często – od zajęć w szkołach po reklamy i artykuły w różnych mediach – jednak zwykle ogranicza się to do samej praktyki codziennego mycia zębów.
Niestety, samo uważne szczotkowanie zębów i dziąseł często nie wystarcza, żeby całkowicie usunąć wszystkie nagromadzone tam mikroorganizmy oraz resztki pokarmu. Wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy, że rytuał mycia zębów powinien również uwzględniać etap czyszczenia języka, czyli integralnego narządu jamy ustnej, który odpowiada za wiele ważnych zadań, takich jak choćby ssanie, żucie, połykanie czy mowę. Znajdujące się na nim brodawki pełnią ponadto funkcję mechaniczną, a także służą jako odbiorniki odpowiedzialne za odczuwanie smaku. Jednocześnie specyficzna budowa powierzchni języka sprawia, że sprzyja ona rozwojowi bakterii i grzybów. Co w takim razie należy robić, aby zadbać o higienę naszego języka, a przez to całej jamy ustnej?
Dlaczego czyszczenie języka jest takie ważne?
Jedną z podstawowych cech, które różnią język od szkliwa zębów, jest jego faktura. Zęby są gładkie i twarde, dlatego z łatwością można je czyścić za pomocą szczoteczki, pasty i uzupełniająco nici dentystycznej. Język jest jednak zupełnie inny – jego powierzchnia jest niejednorodna, a struktura miękka i giętka. Może się wydawać, że z uwagi na swobodny ruch w jamie ustnej oraz obecność śliny język będzie w stanie sam się oczyścić z zalegających tam resztek pokarmu, jednak chropowaty charakter powierzchni narządu oraz wysoki poziom wilgotności znacząco sprzyja rozwojowi różnego rodzaju mikroskopijnych drobnoustrojów. Należy też pamiętać, że język sięga aż do gardła i znajduje się blisko migdałków, a zatem dokładne usunięcie resztek jedzenia z wszystkich trudno dostępnych miejsc oraz zagięć jest niezwykle kłopotliwe. To znów sprawia, że osadzające się na języku bakterie i grzyby mogą inicjować procesy gnilne, odpowiadające m.in. za świeżość oddechu, ale także za poczucie smaku (które może zostać znacząco zaburzone).
Mimo to mycie języka powinno być istotną częścią codziennej higieny, szczególnie w kontekście osób, które cierpią na zwiększone ryzyko występowania stanów zapalnych jamy ustnej. Chodzi przede wszystkim o ludzi, którzy chorują na wrodzone lub nabyte schorzenia języka, a także o pacjentów z problemami związanymi z prawidłowym wydzielaniem śliny (np. kserostomia). Zagrożone są również te osoby, które noszą protezy, cierpią na refluks jelitowo-żołądkowy, mają obniżoną odporność czy też są nałogowymi palaczami. Gdy na powierzchni języka pojawi się nieestetyczny biały nalot, najczęściej jest on objawem stanu zapalnego, pleśniawki lub poważnego schorzenia ogólnoustrojowego. Jeśli jednak będziemy pamiętać o systematycznym szczotkowaniu języka, znacząco ograniczy to ryzyko wystąpienia chorób dziąseł, błon śluzowych czy nawet próchnicy, które mogą doprowadzić do nadprogramowej wizyty stomatologicznej.
Jak poprawnie dbać o higienę języka?
Jeśli chcemy dobrze wyszczotkować język, pozbywając się przy tym szkodliwego nalotu i mikroorganizmów, możemy to zrobić na kilka sposobów. Najprostsza z możliwości, czyli czyszczenie języka za pomocą zwykłej szczoteczki do mycia zębów, jest rozwiązaniem dopuszczalnym, ale nie idealnym. Samo czyszczenie nie różni się wówczas od mycia zębów, jednak należy się tym zajmować z odpowiednim wyczuciem, by uniknąć niepotrzebnych skaleczeń i nie podrażnić języka. Warto też pamiętać, że podczas szczotkowania zwykłą szczoteczką z włosiem najczęściej wciskamy bakterie i resztki pokarmu w powierzchnię języka zamiast „wymiatać” je na zewnątrz. Znacznie lepiej sprawdzą się w tej sytuacji przystosowane do tego zadania szczoteczki manualne lub elektryczne. Obecnie główki wielu szczoteczek ręcznych posiadają niewielkie gumowe wypustki, zlokalizowane po przeciwnej stronie niż włosie, które są dedykowane właśnie do mycia języka. Równie dobrym rozwiązaniem jest szczoteczka soniczna – jej ruchoma główka pozwala na zwiększenie precyzji wykonywanych ruchów, co umożliwia efektywne usuwanie osadu oraz płytki z czyszczonej powierzchni (tak zębów, jak i języka). Dodatkowym atutem jest możliwość zmiany główki czy regulacja intensywności pracy do konkretnych potrzeb. Dobrym uzupełnieniem szczotkowania języka jest stosowanie specjalnych płynów dezynfekujących do płukania ust.
