Bruksizm jest przypadłością, która objawia się niekontrolowanym zaciskaniem i tarciem zębami żuchwy o zęby szczęki. Według danych statystycznych schorzenie to dotyczy 8-13% dorosłej populacji, jednak do specjalistów trafia zaledwie ok. 20% osób nim dotkniętych. Wynika to m.in. z ograniczonej świadomości istnienia problemu. Ludzie cierpiący na bruksizm często nie zdają sobie sprawy, że coś im dolega, a o zgrzytaniu bądź stukaniu zębami podczas snu dowiadują się dopiero od swoich partnerów, bądź rodziny. Szacuje się, że nawet 50% osób cierpiących na bruksizm ma co najmniej jednego członka rodziny, który boryka się z tym samym schorzeniem, a w przybliżeniu 2/3 przypadków bruksizmu, które miały miejsce w dzieciństwie, powraca również w dorosłym życiu. Ponadto problem ten dotyczy częściej kobiet niż mężczyzn. Jak zatem rozpoznać bruksizm i w jaki sposób można podjąć się leczenia – wyjaśnimy w dalszej części wpisu.

Jakie są przyczyny powstawania bruksizmu?

Bezpośrednie przyczyny zachorowań na bruksizm nie są do końca jednoznaczne, ale pod uwagę brane są dwa główne założenia: teoria mięśniowa oraz zgryzowa. Teoria mięśniowa jest związana z niekontrolowanym, zbyt intensywnym napięciem mięśni żwaczy. Osoby cierpiące na bruksizm zaciskają zęby nawet 10 razy mocniej niż wtedy, gdy jedzą coś twardego (np. owoce lub czerstwe pieczywo), co prowadzi do długotrwałego skurczu mięśni. Za kluczowego winowajcę tego stanu uznaje się rosnący poziom stresu. Statystyki prowadzone przez stomatologów wskazują, że wśród pacjentów cierpiących na bruksizm ponad 60% dorosłych i około 30% nieletnich próbuje w ten sposób odreagować gromadzące się napięcie. Druga teoria – zgryzowa – za główną przyczynę bruksizmu przyjmuje wady zgryzu, ale także źle dobrane protezy i problemy wynikające na tym tle. Niektóre źródła za przyczynę bruksizmu podają również zmiany chorobowe (np. reumatyczne), których efektem są dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych.

Bruksizm – objawy

Objawy bruksizmu pojawiają się najczęściej w nocy (w trakcie snu), choć zdarza się również, że występują w ciągu dnia. Z tego powodu wykrycie schorzenia jest dość trudne, a właściwa diagnoza zostaje postawiona dopiero w momencie, gdy pojawią się dalsze powikłania. Wówczas napięcie skoncentrowane na mięśniach twarzy przenosi się na górny odcinek kręgosłupa, a dolegliwości bólowe zaczynają sięgać coraz dalej. W zależności od tego, jak długo trwa zjawisko zgrzytania zębami, możemy dodatkowo zaobserwować:

• odsłonięcie korzeni zębowych;
• zmniejszenie się grubości (szerokości) zębów;
• pękanie szkliwa;
• obniżenie poziomu dziąseł;
• pojawienie się nadwrażliwości na gorące lub zimne produkty spożywcze;
• krwawienie z dziąseł podczas ich szczotkowania;
• chwianie się zębów;
• rany na wewnętrznej stronie policzków oraz języku;
• nietypowe odgłosy podczas otwierania ust.

Należy zwracać szczególną uwagę na symptomy mogące świadczyć o występowaniu bruksizmu, gdyż nieleczone schorzenie prowadzi o poważnych problemów zdrowotnych, w tym do:

• przewlekłego stanu zapalnego;
• zwyrodnienia stawów skroniowo-żuchwowych;
• uporczywych bólów głowy, karku i kręgosłupa;
• całkowitego lub częściowego starcia koron zębowych;
• maskulinizacji twarzy.

W jaki sposób można wyleczyć się z bruksizmu?

Bruksizm jest zaliczany do chorób psychosomatycznych, dlatego do walki z nią często są angażowani lekarze kilku specjalizacji. Jednym z kluczowych etapów leczenia bruksizmu jest poprawa warunków zgryzowych, w tym usunięcie wystających fragmentów zębów oraz eliminacja występujących w obrębie zgryzu nieprawidłowości. Problemy ze stanem zgryzu można z powodzeniem korygować przy użyciu aparatów ortodontycznych, koron lub nowych wypełnień. Dodatkowo można zdecydować się na zastosowanie twardych lub miękkich szyn zgryzowych, których noszenie znacząco ogranicza ruchy żuchwy, unieruchamia zęby przeciwstawne oraz relaksuje stawy skroniowo-żuchwowe. Zabiegi te prowadzą do zmniejszenia napięcia mięśni żwaczy i w efekcie do zahamowania odruchu zgrzytania. Czynnikiem zaburzającym efektywność leczenia bruksizmu są za to uzupełnienia protetyczne takie jak implanty, ponieważ pacjenci mogą wówczas odczuwać specyficzny rodzaj nadwrażliwości na znajdujące się w jamie ustnej „przeszkody”. Poza leczeniem stomatologicznym ważne jest także przestrzeganie zaleceń prawidłowej higieny snu: unikanie spożywania alkoholu, kawy, substancji stymulujących oraz palenia papierosów, ponieważ mogą one nasilać objawy bruksizmu w porze nocnej.

Wraz z postępem wieku w organizmie człowieka zachodzi wiele zmian. Zwykle wiążą się one z nasileniem problemów zdrowotnych lub pogorszeniem się efektywności pracy wielu tkanek oraz narządów. Niemal 55% osób uczestniczących w badaniu wizualnych efektów starzenia się ciała stwierdziło, że uśmiech jest pierwszym elementem, po którym widać postęp wieku. Jednocześnie należy podkreślić, że zęby razem z tkankami miękkimi oraz budową i układem kości odpowiadają za rysy naszych twarzy. Oznacza to, że jeśli same zęby będą ulegać starzeniu, to mogą mieć znaczący wpływ na deformację twarzy, a także na pojawianie się zmarszczek w okolicach policzków oraz ust. Czy tak jest naprawdę? I co na ewentualne zmiany może poradzić współczesna stomatologia? Czytaj dalej Czy zęby się starzeją? ›

Poza codziennymi nawykami związanymi z higieną jamy ustnej oraz regularnymi wizytami u zaprzyjaźnionego stomatologa, ważną częścią dbania o stan uzębienia jest również właściwa dieta. Czytaj dalej Dieta korzystna dla zdrowia zębów ›

Mianem stomatologii zachowawczej określa się wszystkie procesy, które prowadzą do zachowania zdrowego stanu uzębienia. W skład stomatologii zachowawczej wchodzi leczenie ubytków zębowych i profilaktyka higieny jamy ustnej. Pod pojęciem leczenia ubytków zębowych w stomatologii zachowawczej znajduje się również endodoncja, potocznie nazywana leczeniem kanałowym. Czytaj dalej Co wchodzi w skład stomatologii zachowawczej? ›

Piękny uśmiech jest uznawany za najlepszą ozdobę twarzy, jednak nie każdy człowiek rodzi się od razu z nienagannym zgryzem i idealnie białymi zębami. Co gorsza, krzywo ustawiony zgryz może być nie tylko źródłem kompleksów, ale też poważnie utrudniać poprawną artykulację czy dokładne rozdrabnianie spożywanego jedzenia (co przekładać się będzie na dalsze problemy z układem pokarmowym). Czytaj dalej 5 gwiazd, które zdecydowały się na leczenie ortodontyczne i odniosły sukces ›

Ubytki w zębach, powstające najczęściej w wyniku postępu zmian próchniczych, są powszechnie występującym schorzeniem. Za rozwój próchnicy odpowiadają bakterie z rodzaju paciorkowców, które są stałą częścią fizjologicznej flory zamieszkującej jamę ustną. Czytaj dalej Z jakich materiałów są wykonywane wypełnienia zębowe? ›

O uzębienie należy dbać od jak najwcześniejszego wieku, czyli praktycznie od momentu, kiedy dziecko zacznie ząbkować. Od kondycji mleczaków zależy bowiem stan zdrowia kości szczęki, a to przekłada się na zdrowie zębów stałych, które będą miały za zadanie służyć człowiekowi aż do końca życia. Czytaj dalej Do którego roku życia można założyć aparat ruchomy? ›

Choć o znaczeniu higieny w kontekście dbania o stan jamy ustnej mówi się często – od zajęć w szkołach po reklamy i artykuły w różnych mediach – jednak zwykle ogranicza się to do samej praktyki codziennego mycia zębów. Czytaj dalej Szczotkowanie języka – nie mniej ważne niż zęby! ›

Jeszcze kilkanaście lat temu osoby, które straciły zęba, musiały pogodzić się z nieestetyczną luką do końca życia. Wpływało to nie tylko na samopoczucie i wygląd, ale także wywoływało poważniejsze konsekwencje stomatologiczne. W dzisiejszych czasach ubytek w uzębieniu nie jest już problemem. Każda nowoczesna klinika stomatologiczna oferuje szereg rozwiązań z zakresu protetyki. W zależności od potrzeb i oczekiwań pacjenta proponuje się wykonanie protezy, korony albo implantu zębowego. W tym artykule przyjrzymy się dokładniej dwóm ostatnim rozwiązaniom. Czytaj dalej Różnice między koroną a implantem zębowym ›

Nienaganny, śnieżnobiały uśmiech to marzenie wielu z nas, jednak prawda jest taka, że każdy człowiek ma nieco inny kolor zębów. Barwa uzębienia jest wypadkową różnych cech, przyzwyczajeń, predyspozycji oraz działania zewnętrznych czynników. Z tego powodu zęby niektórych ludzi już od wczesnego dzieciństwa są nieco bardziej żółte lub szare, inni znów mogą poszczycić się białym szkliwem, które z czasem ma jednak tendencję do wyraźnego przebarwiania się. Występujące przebarwienia oscylują wokół szerokiej gamy kolorów, a dany odcień jest dla stomatologa cenną wskazówką odnośnie tego, jaka jest przyczyna zmiany barwy zębów. Ustalenie, co wywołało powstanie przebarwień, umożliwia dobranie odpowiedniej metody leczenia i pomaga w przywróceniu blasku uzębienia pacjenta. Czytaj dalej Dlaczego na zębach powstają przebarwienia? ›